*
 

O'ZBEKISTON RESPUBBLIKASI OLIY MAJLISINING QARORI
TA`LIM TO`G`RSIDAGI
O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI QONUNINI AMALGA KIRITISH TARTIBI HAQIDA


O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi QAROR QILADI:
1. Ta'lim to'g'risidagi O'zbekiston Respublikasining qonuni e'lon qilingan kundan e'tiboran amalga kiritilsin.
2.Belgilab qo'yilsinki Ta'lim to'g'risidagi qonunning umumiy o'rta talim olishga, uch yillik akademik litseylarda va kasb-hunar kollejlarida o'qishga hamda oliy ma'lumotli mutahassislar tayyorlashga taaluqli 12,13 va 14 moddalaridagi qoyidalar Kadrlar tayyorlash milliy dasturida belgilangan muddatlarda joriy etiladi.
3. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasi hukumat qarorlarini Ta'lim to'g'risdagi qonunga muvofiqlashtirilsin.Vazirlikiar va idoralar maskur qonunga zid bo'lgan o'z normativ hujjatlarini qayta ko'rib chiqishlari ta'minlansin.
4.Belgilab qo`yilsinki qonun hujjatlari Ta'lim to'g'risidagi qonunga muvvofiqlashtirilgunga qadar O'zbekiston Respublikasi amaldagi qonun hujjatlarining mazkur qonunga zid bo'lmagan qismi qo'llaniladi.
5.1992 yil 2 iyulda qabul qilingan Talim to'g'risidagi O'zbekiston Respublikasi qonuni (O'zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining Ahborotnomasi,1992 yil, 9,1993 yil -6 ,268 modda) o'z kuchini yo'qotgan deb hisoblansin.

O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Raisi: E.Halilov
Toshkent shahri,1997 yil 29 avgust

I. UMUMIY QOIDALAR

1- modda. Ushbu qonunning maqsadi.
Ushbu Qonun fuqarolarga talim tarbiya berish, kasb-xunar o'rgatishning huquqiy asoslarini belgilaydi, hamda harkimning bilim olishdan iborat konstitusiyaviy huquqini ta'minlashga qaratilgan
2- modda. Talim tog'risidagi qonun hujjatlari.
Talim tog'risidagi qonun hujjatlari ushbu Qonundan hamda boshqa qonun hujjatlaridan iborat. Qoraqalpog'iston Respublikasida talim sohasidagi munosabatlar Qoraqalpog'iston Respublikasining qonun hujjatlari bilan ham tartibga solinadi. Agar O'zbekiston Respublikasining halqaro shartnomasida talim to'g'risidagi qonun hujjatlaridagidan o'zgacha qoidalar belgilangan bo'lsa halqaro shartnoma qoidalari qo'llaniladi.
3- modda. Talim sohasidagi davlat siyosatining asosiy prinsiplari.
Talim O'zbekiston Respublikasi ijtimoiy taraqiyoti sohasida ustuvor deb e'lon qilinadi. Talim sohasidagi davlat siyosatining asosiy prinsiplari quyidagilardan iborat:
* Talim va tarbiyaning insonparvar.demokratik harakterda ekanligi;
* Ta' limning uzluksiziigi va izchilligi;
* Umumiy o'rta shuningdek o'rta mahsus.kasb-hunar talimining majburiyligi;
* O'rta mahsus, kasb-hunar talimi yo'nalishini Akademik litseyda yoki kasb-hunar kollejida o'qishni tanlashning ihtiyoriyligi;
* Talim tizimining dunyoviy harakterda ekanligi;
* Davlat talim standartlari doyirasida talim olishning hamma uchun ochiqligi;
* Talim dasturlarini tanlashga yagona va tabaqalashtirilgan yondashuv;
* Bilimli bo'lishni va istedodni rag'barlantirish;
* Talim tizimida davlat va jamoat boshqaruvini uyg'unlashtirish..
4-modda. Bilim olish huquqi.
Jinsi, tili, yoshi, irqiy, milliy mansubligi, e'tiqodi, dinga munosabati, ijtimoiy kelib chiqishi, hizmat turi, ijtimoiy mavqei, turar joyi, O`zbekiston Respublikasi hududida qancha vaqt yashyotganligidan qattiy nazar, har kimga bilim olishda teng huquqlar kafolatlanadi. Bilim olish huquqi: Davlat va nodavlat talim muassasalarini rivojlantirish. Ishlab chiqarishdan ajralgan va ajralmagan holda talim olishni tashkil etish; Talim va kadriar tayyorlash davlat dasturlari asosida bepul o'qitish.shuningdek talim muassasalarida shartnoma asosida tolov evaziga kasb-hunar o'rgatish; Barcha turdagi talim muassasalarining bitiruvchilari keyingi bosqichdagi o'quv yurtlariga kirishda teng huquqlarga ega bo'lishi; Oilada yoki o'zi mustaqil ravishda bilim olgan fuqarolarga akkreditasiyadan o'tgan talim muassasalarida ekstemat tartibida attestasiyadan o'tish huquqini berish orqali ta'minlanadi. Boshqa davlatlarning fuqarolari O'zbekiston Respublikasida halqaro shartnomalarga muvofiq bilim olish huquqiga ega. Respublikada istiqomat qilayotgan fuqaroligi bo'lmagan shahslar bilim olishda O'zbekiston Respublikasi fuqarolari bilan teng huquqlarga ega.
5-modda. Pedagogik faoliyat bilan shug'ullanish huquqi.
Tegishli ma'lumoti.kasb tayorgarligi bor va yuksak ahloqiy fazilatlarga ega bo'lgan shahslar pedagogik faoliyat bilan shug'ullanish huquqiga ega. Pedagog hodimlarni oliy o'quv yurtlariga ishga qabul qilish O'zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasi tasdiqlagan Nizomga muvofiq tanlov asosida amalga oshiriladi. Pedagogik faoliyat bilan shug'ullamsh sud hukmiga asosan man etilgan shahslarning talim muassasalarida bu faoliyat bilan shug'ullanishiga yo'l qo'yilmaydi.
6-modda. Ta'lim muassasaning huquqiy maqomi.
Talim muassasasini akkreditasiyalash vakolatii davlat organi tomonidan attestasiyaga asosan amalga oshiriladi. Ta'lim muassasasi yuridik shahs bolib, qonun hujjatlarida belgilangan tartibda barpo etiladi. Nodavlat talim muassasasi O'zbekiston Respublikasi talim muassasasi Bazirlar mahkamasi belgilagan tartibda davlat akkreditasiyasidan o'tgan payitdan boshlab yuridik shahs huquqlari va talim faoliyati bilan shug'ullanish huquqiga ega bo'ladi. Talim muassasasi qonun hujjatlariga muvofiq ishlab chiqilgan ustav asosida faoliyat ko'rsatadi. Talim muassasasi attestasiya natijalariga binoan davlat akkreditasiyasidan mahrum etilishi murnkin. Talim muassasalari o'quv-tarbiya majmuilariga harnda o'quv - ilmiy-ishlab chiqarish birlashmalari va uyushmalariga birlashishga haqii. Talim muassasalari ustavda belgilangan vazifalarga muvofiq pulli talim hizmatlari ko'rsatish,shuningdek( tadbirkorlik faoliy alining boshqa turlari bilan shug'ullanishga haqli.
7- modda. Davlat ta`lim standartlari.
Davlat talim standartlari umumiy o'rta, o'rta mahsus, kasb-hunar va oliy talim mazmuniga harnda sifatiga qo'yiladigan talablarni belgilaydi. Davlat talim standartlarini bajarish O'zbekiston Respublikasining barcha ta' lim muassasalari uchun majburiydir.
8- modda. Ta lim berish tili.
Talim muassasalarida talim berish tilidan foydalanish tartibi Davlat tili haqidagi O'zbekiston Respublikasi Qonuni bilan tartibga solinadi.
9 - modda. Ta'lim tizimi va turlari.
Talim tizimi quyidagilarni o'z ichiga oladi: Davlat talim standartlariga muvofiq talim dasturlarini amalga oshiruvchi davlat va nodavlat talim muassasalari; Talim tizimining faoliyat ko'rsatishi va rivojlamshmi ta'mmiash uchun zarur bo'lgan tadqiqot ishlarini bajaruvchi ilmiy pedagogik muassasalar; Talim sohasidagi davlat boshqaruv organlari, shuningdekk ularga qarashli korhonalar, muassasalar va tashkilotlar. O'zbekiston Respublikasining talim tizimi yagona va uzluksizdir.
10-modda. Ta`lim turlari.
O'zbekiston Respublikasida ta`lim quyidagi turlarda amalga oshiriladi: Maktabgacha talim; Umumiy o'rta talim; O'rta mahsus, kasb-hunar talimi; Oliy talim; Oliy o'quv yurtidan keyingi talim; Kadriar malakasini oshirish va ularni qayta tayorlash; Maktabdan tashqari talim.
11-modda. Maktabgacha ta'lim
Maktabgacha talim bola shahsini sog'lom va etuk maktabda o'qishga tayyorlangan tarzda shakillantirish maqsadini ko'zlaydi.Bu talim 6-7 yoshgacha oilada.bolalar bog'chasida va mulk shaklidan qat'l nazar boshqa talim muassasalarida olib boriladi.
12-modda. Umumiy o'rta ta`lim.
Umumiy o'rta talim bosqichlari quyidagicha: Boshlang'ich talim (I-IV sinflar); Umumiy o'rta talim (IV-IX sinflar). Boshlang'ich talim umumiy o'rta talim olish uchun zarur bo'lgan savodhonlik.bilim va ko'nikma asoslarini shakillantirishga qaratilgandir. Maktabning birinchi sinifiga bolalarolti-ctti yoshdan qabul qilinadi. Umumiy o'rta talim bilimlarning zarur hajmini beradi,mustaqqil fikriash,tashltilotchilik qobiliyati va amaliy tajriba ko'nikmalarini rivoj antiradi,dastlabki tarzda kasbga yo'naltirishga va talimning navbatdagi bosqichmi tanlashga yordam beradi. Bolalarning qobiliyatUs'tedodmi rivojlantmsh uchun ihtisoslashtirilgan maktablar tashkil etilishi murnkin.
13- modda. O`rta maxsus,kasb-hunar talimi.
O'rta maxsus,kasb-hunar talim olish maqsadida bar kim umumiy o'rta ta'lim asosida akademik litseyda yoki kasb-hunar kollejida o'qishning yo'nalishmi ihtiyoriy ravishda tanlash huquqiga ega. Akademik litseylar va kasb-hunar kollejlari egallangan kasb-hunar bo'yicha ishlash huquqini beradigan harnda bunday ish yoki talimni navbatdagi bosqichda davorn ettirishi uchun asos bo'ladigan o'rta mahsus.kasb-hunar talimi beradi. Akademik litsey o'quvchilarining intelektual qobiliyatlarinijadal o'stirishni.ularning chuqur, tabaqalashtirilgan va kasb-hunarga yo'naltirilgan bilim olishlarini ta'minlaydigan uch yillik o'rta mahsus o'quv yurtidir. Kasb-hunar kolleji o'quvchilarning kasb-hunarga moyilligi,mahorat va malakasini chuqur rivojlantirishni, tanlangan kasbiar bo'yicha bir yoki bir necha ihtisos olishni ta'minlaydigan uch yillik o'rta kasb-hunar o'quv yurtidir.
14- modda. Oily ta`lim
Oliy talim yuqori malakali mutahassislar tayyorlashni ta'minlaydi. Oliy ma'lumotii mutahassislar tayyorlash oliy o'quv yurtlarida (universitetlar.akademiyalar, institutlar va oliy maktabning boshqa talim muassasalarida) o'rta mahsus,kasb-hunar talimi asosida amalga oshiriladi. Oliy talim ikki bosqichga:davlat tomonidan tasdiqlangan namunadagi oliy ma'lumot to'g'risidagi hujjatlar bilan dalillanuvchi bakalavriyat va magistraturaga ega. Magistratura aniq mutahassislik bo'yicha bakalavriyat negizida kamida ikki yil davorn etadigan oliy ta'limdir.
15- modda .Oliy o'quvyurtidarz keyingi ta lim
Oliy o'quv yurtidan keyingi ta'limjamiyatning yuqori malakali ilmiy va ilmiy pedagogik kadriarga bo'lgan ehtiyojlarini ta'minlashga qaratilgandir. Oliy o'quv yurtidan keyingi talim oliy o'quv yurtlari va ilmiy tadqiqot muassasalarida (aspirantura.ad'ynktura, doktarantura,mustaqi1 tadqiqotchilik) olinishi murnkin. Ilmiy va ilmiy-pedagogik kadriar tayyorlash, ilmiy darajalar va unvonlar berish tartibi qonun hujjatlarida belgilanadi.
16- modda. Kadrlar malakasini oshirish va ulami qayta tayyorlash.
Kadriar malakasini oshirish va ulami qayta tayyorlash kasb bilimlari va ko'nikmalarini chuqurlashtirish harnda yangilanishni ta'minlaydi. Kadriar malakasini oshirish va ulami qayta tayyorlash tartibi O'zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasi tomonidan belgilanadi.
17- modda. Maktabdan tashqari ta 'lim
Bolalar va o'smirlarning yakka tartibdagi ehtiyojlarini qondirish.ularning bo'sh vaqti va dam olishini tashkil etish uchun davlat organlarijamoat birlashmalari.shuningdek boshqa yuridik va jismoniy shahslar madaniy,estetik,ilmiy, tehnikaviy,sport va boshqa yo'nalishlarda maktabdan tashqari talim muassasalarini tashkil etishlari murnkin. Maktabdan tashqari talim muassasalariga bolalar.o'smirlar ijodiyoti saroylari,uylari,klublari va markazlari.bolalar-o'smirlar sport maktablari.san'at maktablari,musiqa maktablari,studiya,kutubhonalar,sog' lomlashtirish muassasalari va boshqa muassasalar kiradi. Maktabdan tashqari talim muassasalarini tashkil etish va ularning faoliyat ko'rsatish tartibi qonun hujjatlarida belgilab qo'yiladi.
18-modda. Oiladagi talim va mustaqil ravishda ta lim olish.
Davlat oilada talim olishga va mustaqil ravishda talim olishga ko'maklashadi. Bolalarni oilada o'qitish va mustaqil ravishda talim olish tegishli talim muassasalarining dasturlari bo'yicha amalga oshiriladi. Talim oluvchilarga vakolatii davlat muassasalari tomonidan usiubiy, maslahat va boshqa yo'sinda yordam ko'rsatiladi.
19- modda. Ta lim tog'risidagi hujatlar
Akkreditasiya qilingan talim muassasalarining bitiruvchilariga davlat tomonidan tasdioqlangan namunadagi ma'lumot to'g'risida hujjat (shahodatnoma,diplom,sertifikat,guvohnoma) beriladi. Davlat tomonidan tasdiqlangan namunadagi ma'lumotto'g'risidagi hujjat oilada talim olgan yoki mustaqil ravishda bilim olgan va akkreditasiya qilingan talim muassasalarining tegishli talim dasturlari bo'yicha ekstern tartibida imtihonlar topshirgan shahslarga ham beriladi, davlat talim muassasalarida o'qitilishi shart bo'lgan ro'yhati O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilab qo'yiladigan mutahassislikiar bundan mustasno. Oliy ma'lumot to'g'risidagi diplomga o'zlashtirilgan fanlar ro'yhati,ularning hajmlari va fanlarga qo'yilgan baholar yozilgan varaqa ilova qilinadi. Dissertasiya hirnoya qilgan shahslarga belgilangan tartibda fan nomzodi yoki fan doktori ilmiy darajasi va davlat tomonidan tasdiqlangan namunadagi diplom topshiriladi. Davlat talim standartlariga mos kelgan taqdirda O'zbekiston Respublikasi bilan horijiy davlatlarning hukumatlari o'rtasidagi ikki tomonlama bitimlar asosida bar ikki tomonning ma'lumot to'g'risidagi hujjatlari belgilangan tartibda o'zaro tan olinishi murnkin. Tegishli bosqichdagi talimni tugallamagan shahslarga belgilangan namunadagi ma'lumotnoma beriladi. Davlat tasdiqlagan namunadagi ma'lumot to'g'risidagi hujj~ navbatdagi bosqich talim muassasalarida talim olishni davor ettirish yoki tegishli ihtisos bo'yicha ishlash huquqmi beradi.

II. TA'LIM JARAYONI QATNASHCHILARINI IJTIMOIY HIMOYA QILISH.

20-modda. Ta'lim oluvchilarni ijtimoiyhimo yaqilish.
Ta'lim muassasalarida ta'lim oluvchilar qonun hujjatlariga va normativ hujjatlarga muvofiq imtiyozlar, stipendiya va yotoqhonada joy bilan ta'minlanadi.
21-modda. Ta`lim muassasalari hodimlarini ijtimoiy himoya qilish
Ta'lim muassasalari hodimlariga ish vaqtning qisqartirilgan muddati belgilanadi, haqi to'lanadigan yillik uzaytirilgan ta'tillar va qonun hujjatlarida nazarda tutilgan imtiyozlar beriladi. Talim muassasalari ish haqqiga mo'ljallangan mavjud mablag'lar doyirasida mustaqil ravishda stavkalar,mansab okladlariga tabaqalashtirilganustama belgilashga hamdamehnatgahaq to' lash va rag'barlantirishningturii shakillarmi qo'llashga haqli.
22-modda. Etim bolalarni va ota-onalarning yoki boshqa qonuniy vakillarining vasiyligisiz qolgan bolalami o qitish.
Etim bolalarni va ota-onalarning yoki boshqa qonuniy vakillarining vasiyligisiz qolgan bolalami o'qitish va ulami boqish davlatning tola ta'minoti asosida qonun hujjatlarida belgilangan tartibda amalga oshiriladi.
23- modda. Jismoniy va ruhiy rivojlantirishda nuqson bo`lgan bolalar va o`smirlarini o 'qitish.
Jismoniy va ruhiy rivojlanishida nuqsoni bo'lgan.shuningdek uzoq vaqt davolanishga muhtoj bolalar va o'smirlarni o'qitish,ularni tarbiyalash harnda davolash uchun ihtisoslashtirilgan talim muassasalari tashkil etiladi. Bolalar va o'smirlarni ushbu talim muassasalariga yuborish va ulardan chiqarish ota-onalarning yoki boshqa qonuniy vakillarining roziligi bilan psihologik-tibbiy-pedagogik komissiyaning hulosasiga binoan amalga oshiriladi. Ihtisoslashtirilgan talim muassasalarining o'quvchilari qisman yoki tola davlat ta'minotida bo'ladi.
24- modda. ljtimoiy yordamga va tiklanishga muhtoj bo'lgan shahslarni o 'qitish.
ljtimoiy yordamga va tiklanishga muhtoj bo'lgan shahslaruchun o'quv -tarbiya muassasalari alohida sharoyitlarda tarbiyalanish va o'qishga muhtoj bolalar va o'spirinlar uchun ularning bilim olishi, kasb tayyorgarligi va ijtimoiy tikianishni ta'minlaydigan ihtisoslashtirilgan o'quv-tarbiya muassasalari tashkil etiladi. Ozodlikdan mahrum qilish tariqasidagi jazoni ijro etish muassasalarida saqianayotgan shahslarning talim olishi va mustaqil bilim olishi uchun qonun hujjatlarida belgilangan tartibda sharoyitlar yaratiladi.

III. TA'LIM TIZIMINI BOSHQARISH.

25- modda. O'zbekiston Respublikasi Vaurlar Mahkamasining ta`lim sohasidagi vakolatlari
O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining talim sohasidagi vakolatlariga quyidagilar kiradi: Talim sohasida yagona davlat siyosatini amalga oshirish; Talim sohasidagi davlat boshqaruvi organlariga rahbarlik qilish; Talimni rivojlantirish dasturlarini ishlab chiqarish va amalga oshirish; Talim muassasalarini tashkil etish.qayta tashkil etish va tugatish tartibini belgilash; Talim muassasalarini akkreditasiyadan,pedagog,ilmiy kadriarni attestasiyadan o'tkazish tartibini belgilash; Boshqa davlatlarning talim muassasalariga O'zbekiston Resppublikasinig hududida talim faoliyati bilan shug'ullanish huquqini beruvchi ruhsatnomalar berish; Qonun hujjatlariga muvofiq horijiy davlatlarning talim to'g'risidagi hujjatlarini tan olish va bu hujjatlarning ekvivalent ekanligini qayd etish tartibini belgilash; Davlat talim standartlarni tasdiqlash; Davlat tomonidan tasdiqlangan namunadagi ma'lumot to'g'risidagi hujjatlarni tasdiqlash va ularni berish tartibini belgilash; Davlat grantlari miqdorini va talim muassasalariga qabul qilish tartibini belgilash; Davlat oliyta'lim muassasasining rektorlarinitayinlash; Ta'limoluvchilarniakkreditasiyaqilinganbirta'lim muassasasidan boshqasiga o'tkazish tartibini belgilash; Qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakoltlar.
26- modda. Ta`limni boshqarish bo`yicha vakolatli davlat organlarining huquq doyrasi
Talimni boshqarish boyicha vakolatii davlat organlarining huquq doyirasiga quyidagilar kiradi: Talim sohasida yagona davlat siyosatmi ro'yobga chiqarish; Talim muassasalari faoliyatmi muvofiqlashtirish va usiub masalalarida ularga rahbarlik qilis; Davlat talim standartlari,mutahassislarning bilim saviyasini va kasb tayyogarligiga bo'lgan talablar bajarilishni ta'minlash; O'itishning ilg'or shakllari va yangi pedagogik tehnologiyalarni,ta' limning tehnik va ahborot vositalarini o'quv jarayoniga yoriy etish; O'quv va o'quv usiubiyat adabiyotlarini yaratish va nashr etishni tashkil qilish; Talim oluvchilarning yakuniy davlat attestasiyasi va davlat talim muassasalarida eksternat to'g'risidagi nizomlarni tasdiqlash; Davlat oliy talim rnuassasasining rektorini tayinlash to'g'risida O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga takliflar kiritish; Pedagog hodimlarni tayyorlashni,ularning malakasini oshirishni va qayta tayyorlashni tashkil etish; Qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlar.
27- modda. Mahalliy davlat hokimiyati organlarining ta`lim sohasidagi vakolatlari
Mahalliy davlat hokimiyati organlari: Talim muassasalari faoliyatining mintaqalarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish ehtiyojlariga muvofiqligini ta'minlaydilar; Talim muassasalarini tashkil etadilar,qayta tashkil etadilar va tugatadilar (respublika tasarrufida bo'lgan muassasalar bundan mustasno),ularning ustavlarini ro'yhatga oladilar; O'z hududidagi talim muassasalarini vakolat darajasida moliyalash miqdorlarini va imtiyozlarni belgilaydilar; Talim sifati va darajasiga,shuningdek pedagog hodimlarning kasb faoliyatigabo'lgan talablarigarioyaetilishmita'milaydilar; Qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlarni ham amalga oshiradilar.
28- modda. Ta`lim muassasasini boshqarish
Ta'lim muassasasmi uningrahbariboshqaradi. Talim muassasalarida qonun huJJatlariga muvofiq faoliyat Ito'rsatadiganjamoat boshqaruvi organlari tashkil etilishi murnkin.
29- modda. Talim sohasidagi davlat boshqaruvi organlari bilan nodavlat talim muassasalari o'rtasida o'zaro munosabatlar
Talim sohasidagi davlat boshqaruvi organlari nodavlat talim muassasalarida talim to'g'risidagi qonun hujjatlariga rioya etilishini nazorat qiladi. Nodavlat talim muassasalari talim to'g'risidagi qonun hujjatlarini buzgan taqdirda,akkreditasiya qilgan organlar ularning faoliyatini qonun hujjatlariga muvofiq to'htatib qo'yishga haqli

Google
 
Web

www.and-moi.narod.ru

 

 

Hosted by uCoz